تحرک اسپرم

حرکت اسپرم توانایی شنای اسپرم به صورت پیشرونده و رو به جلو جهت رسیدن به تخمک  تعریف می شود که یکی از پارامترهای اصلی در ارزیابی کیفیت اسپرم است.  اسپرم های دارای حرکت پیشرونده بالا برای لقاح مناسب هستند. انواع مختلفی از حرکت اسپرم شناسایی شده است. برای اطلاعات بیشتر در مورد تحرک اسپرم و تأثیر آن بر باروری مردان، این مقاله نوشته شده است. با خواندن این مقاله شما خواهید دانست اگر تحرک اسپرم پایینی داشته باشید، چه اتفاقی می‌افتد، چه چیزی باعث آن می‌شود و چه تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند آن را بهبود ببخشد.

تحرک اسپرم چیست؟

برای اینکه اسپرم بتواند تخمک را بارور کند، باید حرکت کند. اسپرم در یک حرکت چرخشی شنا می‌کند که این حرکت به اسپرم کمک می‌کند از دهانه رحم، رحم و لوله فالوپ زن عبور کند تا به تخمک برسد.

وقتی در مورد تحرک اسپرم صحبت می کنیم، به این موضوع اشاره می کنیم که اساسا حرکت و سرعت سلول های اسپرم چگونه است. برای سنجش تحرک اسپرم باید آزمایش اسپرم انجام گیرد. در این آنالیز فاکتورهای اصلی سلامت اسپرم مانند تعداد اسپرم، شکل اسپرم و تحرک اسپرم اندازه گیری می‌شود. در ارتباط با تحرک اسپرم، نتایج تجزیه و تحلیل اسپرم می‌تواند نشان دهد که چند درصد از اسپرم‌ها متحرک هستند نوع حرکت آن ها چگونه است. در ادامه انواع مختلفی از تحرک اسپرم آورده شده است که ممکن است در تفسیر آزمایش اسپرم مشاهده کنید:

تحرک پیش‌رونده: این نوع تحرک به اسپرم‌هایی اطلاق می‌شود که به طور پیشرونده و بیشتر در یک خط مستقیم یا دایره‌های بزرگ شنا می‌کنند.

تحرک غیر پیشرونده: این نوع تحرک به اسپرم هایی اطلاق می شود که در حال حرکت هستند اما به سمت جلو پیش نمی‌روند، به عنوان مثال، این نوع اسپرم در خطوط مستقیم حرکت نمی‌کند یا ممکن است در دایره های کوچک شنا کند.

تحرک کل: این تحرک به تعداد کل سلول های اسپرمی که در حال حرکت هستند اشاره دارد.

اسپرم بی حرکت: اینها سلولهای اسپرمی هستند که اصلا حرکتی از خود نشان نمی‌دهند. وجود درصد کمی از اسپرم های بی‌حرکت در یک نمونه طبیعی است.

برای لقاح موفقیت آمیز، اسپرم‌ها باید دارای تحرک پیش‌رونده باشند که به آنها اجازه می‌دهد حداقل 25 میکرومتر در ثانیه حرکت کنند و از طریق مخاط دهانه رحم به تخمک رسیده و بارور شوند. تحرک ضعیف اسپرم یا استنوزواسپرمی زمانی تشخیص داده می شود که کمتر از 32 درصد نمونه اسپرم دارای تحرک پیشرونده باشد. در واقع برای اینکه یک مرد بارور شود، به تحرک کلی حداقل 40 درصد نیاز دارد و اسپرم او باید تحرک پیش‌رونده 32 درصد یا بیشتر داشته باشد.

اسپرم چگونه حرکت می‌کند؟

دم اسپرم (تاژک) به اسپرم تحرک می‌دهد و سه جزء اصلی دارد:

• یک اسکلت مرکزی ساخته شده از 11 میکرولوله که مجموعاً آکسونم نامیده می شود و شبیه به ساختار معادل موجود در مژک است.
• یک غشای سلولی نازک که آکسونم را می پوشاند
• میتوکندری‌ها که به صورت مارپیچی در اطراف آکسونم در قسمت میانی قرار گرفته‌اند.

حرکت عقب و جلو دم ناشی از یک حرکت لغزشی طولی ریتمیک بین لوله های قدامی و خلفی است که آکسونم را تشکیل می‌دهند. انرژی این فرآیند توسط ATP تولید شده توسط میتوکندری تامین می‌شود. سرعت اسپرم در محیط مایع معمولاً 1-4 میلی متر در دقیقه است. این سرعت به اسپرم اجازه می‌دهد تا به سمت تخمک حرکت کند تا آن را بارور کند.

آکسونم در قاعده خود به سانتریول معروف به سانتریول دیستال متصل است و به عنوان جسم پایه عمل می‌کند. در پستانداران، سانتریول دیستال ساختار غیر معمولی را ایجاد می‌کند که به نام سانتریول دیستال غیر معمول شناخته می‌شود. سانتریول آتیپیک از میکروتوبول‌های پراکنده تشکیل شده است که به دو طرف چپ و راست سازماندهی شده‌اند. در حین حرکت اسپرم، دو طرف نسبت به یکدیگر حرکت می‌کنند و به شکل‌گیری شکل موج دم اسپرم کمک می‌کنند.

در پستانداران، اسپرم از طریق فرآیندی که به عنوان ظرفیت دارشدن (کاپاسیتاسیون) شناخته می شود، بالغ می‌شود. هنگامی که اسپرم‌ها به لوله رحمی می‌رسند، تحرک آنها با اتصال به اپیتلیوم کاهش می‌یابد. نزدیک به زمان تخمک گذاری، بیش فعالی (هایپراکتیواسیون) رخ می‌دهد. در طی این فرآیند، تاژک‌ها با انحنای زیاد و طول موج بلند حرکت می‌کنند. بیش فعال سازی توسط کلسیم خارج سلولی آغاز می شود. با این حال، عواملی که سطح کلسیم را تنظیم می کنند ناشناخته است.

بدون مداخله انسان، اسپرم غیر متحرک یا با تحرک غیرعادی، نمی تواند تخمک را بارور کند. بنابراین، درصدی از جمعیت اسپرم که متحرک هستند به طور گسترده ای به عنوان معیار کیفیت مایع منی استفاده می‌شود. تحرک ناکافی اسپرم یکی از علل شایع ناباروری یا ناباروری است. اقدامات متعددی برای بهبود کیفیت اسپرم در دسترس است.

مسیر حرکت اسپرم

مسیر حرکت اسپرم سفری شگفت‌انگیز و پرمخاطره است که از انزال در واژن زن آغاز می‌شود و تا لقاح تخمک در لوله‌های فالوپ ادامه می‌یابد. این مسیر شامل عبور از چندین مرحله و گذر از موانع مختلف است.

واژن

اسپرم پس از انزال در واژن زن قرار می‌گیرد.
pH اسیدی واژن می‌تواند برای اسپرم مضر باشد. اسپرم‌های قوی و سالم می‌توانند از این محیط عبور کنند.
اسپرم‌ها به کمک حرکات تاژک خود و با عبور از دهانه رحم وارد رحم می‌شوند.

دهانه رحم

دهانه رحم توسط مخاط دهانه رحم مسدود می‌شود و اسپرم‌ها باید از طریق کانال دهانه رحم عبور کنند. در طول چرخه قاعدگی، مخاط دهانه رحم نفوذپذیرتر می‌شود و به اسپرم‌ها اجازه می‌دهد تا به‌راحتی عبور کنند.

رحم

اسپرم‌ها در رحم به سمت لوله‌های فالوپ حرکت می‌کنند و انقباضات عضلات رحم نیز به این حرکت کمک می‌کنند. ترشحات رحم حاوی مواد مغذی هستند که به اسپرم‌ها انرژی می‌دهند.

لوله‌های فالوپ

لوله‌های فالوپ دارای لوله‌های باریکی هستند که مژک‌های کوچکی دارند و اسپرم‌ها در این محل به دنبال تخمک می‌گردند. مژک‌های لوله فالوپ به حرکت اسپرم‌ها به سمت محل لقاح که در انتهای لوله فالوپ است، کمک می‌کنند.

لقاح

اگر اسپرم به تخمک برسد، می‌تواند آن را بارور کند. از بین میلیون‌ها اسپرم در انتها فقط یک اسپرم تخمک را بارور می‌کند.

موانع مسیر حرکت اسپرم

pH اسیدی واژن: pH اسیدی واژن می‌تواند برای اسپرم مضر باشد.

مخاط دهانه رحم: مخاط دهانه رحم می‌تواند مانع از عبور اسپرم شود.

سیستم ایمنی بدن زن: سیستم ایمنی بدن زن می‌تواند اسپرم را به‌عنوان یک جسم خارجی شناسایی و آن را از بین ببرد.

موانع فیزیکی: اسپرم‌ها باید از طریق موانع فیزیکی مانند لوله‌های باریک و مژک‌ها عبور کنند.

تحرک کم اسپرم چگونه تشخیص داده می شود؟

آزمایش اسپرم برای بررسی تحرک اسپرم استفاده می شود. جمع آوری نمونه برای این آزمایش معمولاً از طریق خودارضایی در مطب پزشک یا مرکز آزمایش یا در خانه انجام می شود. مهم است که آمیزش یا خودارضایی در 48 ساعت قبل از جمع‌آوری نمونه انجام نشود و پرهیز از رابطه جنسی یا خودارضایی بیش از هفت روز نباشد.

اگر نمونه در خانه گرفته می‌شود، توصیه می‌شود هنگام جمع‌آوری نمونه از کاندوم یا روان‌کننده استفاده نکنید و گرم نگه داشتن نمونه – نزدیک به دمای بدن – مهم است، در غیر این صورت اسپرم زنده نمی‌ماند. به دو روش می توان نمونه جمع آوری شده درخانه را ارزیابی کرد. یا باید به سرعت نمونه را به مرکز آزمایش یا مطب پزشک برد یا این که می توان با دستگاه آزمایش اسپرم در خانه اسپو، با دقت 98 درصد و در محیط امن و راحت طی دو دقیقه نتیجه آزمایش را مشاهده کرد.

آستنوزواسپرمی

یکی از علل ناباروری در مردان آستنوزواسپرمی یا آستنواسپرمی می باشد. آستنواسپرمیا معمولاً به عنوان اسپرم کند حرکت یا اسپرم تنبل شناخته می­شود.

طبقه بندی آستنواسپرمی به چه صورت می باشد؟

بسته به درصد اسپرم‌های بی‌تحرک که در نمونه بررسی شده وجود دارد، می‌توان انواع مختلفی از آستنواسپرمی را تشخیص داد. تشخیص نهایی می‌تواند بر اساس نوع و سرعت حرکت و همچنین تعداد اسپرم‌های بی‌حرکت باشد. به طور کلی، دو درجه شدت برای بی‌تحرکی اسپرم وجود دارد:

آستنواسپرمی خفیف تا متوسط: این سطح زمانی تشخیص داده می‌شود که درصد اسپرم‌های بی‌حرکت، یا اسپرم‌هایی با تحرک ضعیف، بین 60 تا 75 درصد باشد. اگر فقط تعداد کمی از اسپرم‌ها قادر به شنا باشند اما به تدریج به جلو حرکت کنند، می توان آن را به عنوان آستنواسپرمی خفیف ارزیابی کرد.

آستنواسپرمی  شدید: در آستنواسپرمی شدید درصد اسپرم‌های بی‌حرکت نزدیک به 75-80 درصد یا حتی بیشتر می‌باشد. در واقع اگر تعداد اسپرم‌های دارای تحرک سریع و پیشرونده خیلی کم باشد، به عنوان آستنواسپرمی شدید نیز شناخته می‌شود.

همچنین لازم به ذکر است که وجود سایر اختلالات اسپرم مانند تراتوزواسپرمیا (ناهنجاری در مورفولوژی و شکل اسپرم) یا الیگوسپرمیا (کاهش تعداد اسپرم) می‌تواند باعث آستنواسپرمی شود. در مجموع، همه آن‌ها باعث کاهش کیفیت پارامتر های اسپرم می‌شود.

چه چیزی باعث تحرک کم اسپرم (استنوزواسپرمی) می‌شود؟

علل تحرک کم اسپرم – که در اصطلاح پزشکی به عنوان آستنوزواسپرمی یا آستنواسپرمی شناخته می شود – در بسیاری از موارد غیر قابل توضیح است، اما سن و آسیب به بیضه ها نیز می تواند دلیل این مشکل باشد. بیضه ها سلول های اسپرم را می سازند و آن ها را ذخیره می کنند، بنابراین هر گونه آسیبی که به آن ها وارد شود می تواند بر کیفیت اسپرم تاثیر بگذارد.

مطالعات نشان داده‌اند که عوامل مختلفی می‌توانند موجب کم‌تحرکی اسپرم شوند، این عوامل شامل موارد زیر است:

عوامل ژنتیکی

برخی از مردان به‌طور ژنتیکی دارای نقص‌هایی در ژن‌های مرتبط با حرکت اسپرم هستند.
این نقص‌ها می‌توانند از پدر به پسر منتقل شوند.

عوامل محیطی

• گرما: قرار گرفتن بیضه‌ها در معرض گرمای بیش‌ازحد می‌تواند به تحرک اسپرم آسیب برساند.
• سیگار کشیدن: مصرف سیگار می‌تواند به DNA اسپرم آسیب برساند و تحرک اسپرم را کاهش دهد.
• الکل: مصرف بیش‌ازحد الکل می‌تواند به تولید اسپرم و تحرک اسپرم آسیب برساند.
• مواد مخدر: مصرف برخی از مواد مخدر مانند ماری‌جوانا و کوکائین می‌تواند به تحرک اسپرم آسیب برساند.
• سموم: قرار گرفتن در معرض سموم مانند آفت‌کش‌ها و سرب می‌تواند به تولید اسپرم و تحرک اسپرم آسیب برساند.

بیماری‌ها

• عفونت‌های تناسلی: عفونت‌هایی مانند کلامیدیا و سوزاک می‌توانند به لوله‌های تناسلی مردان آسیب برسانند و باعث کم‌تحرکی اسپرم شوند.
• واریکوسل: اتساع وریدهای بیضه می‌تواند به جریان خون بیضه‌ها آسیب برساند و باعث کم‌تحرکی اسپرم شود
• بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی می‌توانند به تولید اسپرم و تحرک اسپرم آسیب برسانند.
• مشکلات هورمونی: کمبود هورمون‌هایی مانند تستوسترون و FSH می‌تواند در کاهش تولید اسپرم و تحرک اسپرم تاثیر بگذارند.

انسداد مجاری تناسلی

انسداد در لوله‌های دفران یا مجرای ادرار می‌تواند مانع از خروج اسپرم از بدن شود.

سن

تحرک اسپرم با افزایش سن مرد کاهش می‌یابد.

آزمایش های تکمیلی برای بررسی تحرک اسپرم

آزمایش خون: گاهی اوقات پزشک برای برای بررسی هورمون‌ها و سایر عوامل احتمالی کم‌تحرکی اسپرم آزمایش خون را نیز می خواهد.

سونوگرافی: سونوگرافی می‌تواند برای بررسی واریکوسل، انسداد مجاری ادراری و سایر مشکلات ساختاری که ممکن است بر کیفیت اسپرم اثر بگذارند، انجام شود.

بیوپسی بیضه: بیوپسی بیضه در موارد نادر، زمانی که سایر آزمایش‌ها قادر به تشخیص علت کم‌تحرکی اسپرم نیستند، انجام می‌شود.

چگونه می‌توان حرکت اسپرم را با تغییر سبک زندگی بهبود بخشید؟

اگر تشخیص داده شود که شما تحرک اسپرم پایین دارید، بهتر است شرایط جسمیتان بررسی شود، زیرا ممکن است یک بیماری زمینه ای مانند واریکوسل (زمانی که رگ های داخل کیسه بیضه بزرگ می شوند) وجود داشته باشد.
اگر یک مشکل پزشکی زمینه ای علت آن باشد، نیاز به درمان های تخصصی خواهد بود.
با این حال، برخی تغییرات در شیوه زندگی وجود دارد که می‌توانید انجام دهید که ممکن است به افزایش سلامت کلی اسپرم و باروری کمک کند، از جمله:

• ورزش منظم
  
• حفظ وزن سالم با شاخص توده بدنی کمتر از 25
  
• کاهش مصرف الکل
  
• ترک سیگار
  
• مدیریت استرس
  
• صحبت با پزشک در مورد داروهای مصرف شده
  
• حفظ دمای مطلوب برای تولید اسپرم با لباس زیر گشاد، فاصله گرفتن از محیط های گرم و ایستادن مکرر
  
• خواب کافی داشته باشید. همه به خواب نیاز دارند و خواب خوب از اسپرم سالم پشتیبانی می‌کند. تحقیقات نشان داده است که کیفیت خواب ضعیف با تحرک کلی پایین تر، تحرک پیشرونده، غلظت، تعداد کل اسپرم و مورفولوژی طبیعی اسپرم ارتباط دارد.

چه میوه‌هایی تحرک اسپرم را افزایش می‌دهند؟

موز: موز سرشار از مواد مغذی مختلفی است که توانایی بدن برای تولید اسپرم سالم مانند ویتامین‌های A، B6 و C، پتاسیم و آنتی‌اکسیدان‌ها را افزایش می‌دهد. موز حاوی 4/0 میلی گرم در هر وعده ویتامین B6 است که 20 درصد از مقدار توصیه شده روزانه است و همانطور که می دانیم یک ماده مغذی بسیار دوست داشتنی برای تعداد و تحرک اسپرم است. موز همچنین حاوی بروملین است، آنزیمی که نشان داده شده است سطح تستوسترون را بهبود می بخشد، به ویژه برای مردانی که به طور منظم ورزش می کنند. تستوسترون به طور مستقیم با میل جنسی، عملکرد جنسی و باروری مردان مرتبط است.

انار و اسید فولیک، ویتامین C و آنتی اکسیدان: انار از دیرباز به دلیل داشتن دانه های فراوان با باروری و تولد مرتبط بوده است. اگرچه این علمی ترین دلیل برای خوردن انار نیست، اما شواهدی وجود دارد که از توانایی آن در افزایش تعداد و تحرک اسپرم به دلیل سطوح بالای آنتی اکسیدان حمایت می کند. یک فنجان انار حاوی تقریباً 30 درصد از نیاز روزانه شما به ویتامین C و 16 درصد از مقدار توصیه شده روزانه اسید فولیک (فولات) است.

پرتقال و ویتامین C: پرتقال چه شیرین باشد یا ترش، پوست کنده یا آب گرفته، سرشار از ویتامین C است. همانطور که گفته شد، ویتامین C فواید سلامتی متعددی از جمله تقویت سیستم ایمنی، محافظت از سلول های ما در برابر آسیب و بهبود باروری مردان دارد. یک فنجان پرتقال حاوی حدود 160 درصد از مقدار توصیه شده روزانه برای ویتامین C است. با توجه به آنچه در مورد ویتامین C می دانیم، پرتقال می تواند میوه ای عالی برای افزودن به رژیم غذایی فوق العاده اسپرم شما باشد.

کیوی و آنتی اکسیدان: کیوی در مقایسه با میوه های معمولی حاوی مقادیر نسبتا بالایی از ویتامین E و C است. یک فنجان حاوی تقریباً 20 درصد ویتامین E و بیش از 200 درصد از ارزش توصیه شده روزانه برای ویتامین C است. نشان داده شده است که ویتامین C و E هر دو تحرک اسپرم را افزایش می دهند اما زمانی که آنها با هم مصرف شوند فواید آنها تقویت می شود.

هر دوی این ویتامین ها آنتی اکسیدان های رژیمی هستند، اما دقیقاً به یک شکل عمل نمی کنند. آنها هر کدام رادیکال های آزاد مضر جداگانه را هدف قرار داده و کاهش می دهند که باعث کاهش التهاب به روش های مختلف و مکمل می شود. هنگامی که به صورت ترکیبی مصرف شوند، ویتامین های C و E به طور موثرتری پارامترهای مایع منی را بهبود می بخشند.

گوجه فرنگی و لیکوپن: گوجه فرنگی حاوی سطوح بالایی از لیکوپن است. گوجه فرنگی غنی ترین منبع شناخته شده لیکوپن است. مشخص شده است که لیکوپن، آسیب DNA اسپرم را کاهش می دهد و تعداد، تحرک، زنده ماندنی اسپرم را بهبود می بخشد. محققان بر این باورند که توانایی لیکوپن در بهبود این پارامترها نشان می دهد که باعث کاهش استرس اکسیداتیو نیز می شود. این امر باعث می شود که اسپرم کمتر در برابر آسیب اکسیداتیو آسیب پذیر باشد، که شانس بارور شدن تخمک توسط اسپرم طبیعی را افزایش می دهد.

نکات دیگر برای افزایش تحرک اسپرم و باروری مردان

در حالی که میوه ها سرشار از آنتی اکسیدان هایی هستند که نشان داده است تعداد اسپرم ها، تحرک و غیره را افزایش می دهند، آنها فاقد برخی از مواد مغذی کلیدی برای باروری مردان هستند. در اینجا برخی از مواد مغذی دیگر وجود دارد که باید سعی کنید و در رژیم غذایی خود استفاده کنید.

• سلنیوم: سلنیوم یک ریز مغذی است که در بسیاری از غذاها مانند گوشت، تخم مرغ، مرغ و غذاهای دریایی یافت می شود. سلنیوم از اسپرم سالم پشتیبانی می کند، بنابراین مهم است که اطمینان حاصل شود که مقادیر کافی در رژیم غذایی خود دریافت می کنید.
• ویتامین B12: ویتامین B-12 نقش مهمی در حفظ سلامت همه سلول ها از جمله اسپرم ایفا می­کند، این ویتامین بیشتر در غذاهای حیوانی یافت می شود. تحقیقات نشان داده است که ویتامین B-12 می تواند به بهبود کیفیت مایع منی، به ویژه تعداد اسپرم و تحرک اسپرم کمک کند.
• ال کارنیتین: ال کارنیتین با ارائه انرژی در دسترس که برای تحرک و بلوغ استفاده می شود، به تحریک متابولیسم اسپرم کمک می کند. در حالی که می توان آن را در برخی سطوح در گوشت یافت، تحقیقات نشان داده است که مکمل ال کارنیتین در دوزهای بالاتر می تواند به بهبود تحرک اسپرم، مورفولوژی و بهبود باروری کلی مردان کمک کند.
• روی: مطالعات نشان داده‌اند که مردانی که سطح روی یا کمبود روی دارند، بیشتر از تستوسترون پایین و کیفیت اسپرم ضعیف رنج می‌برند که منجر به کاهش باروری مردان می‌شود. در حالی که روی در آووکادو و به راحتی در محصولات حیوانی وجود دارد، تحقیقات نشان داده است که مصرف مکمل‌های روی می‌تواند به افزایش سطح تستوسترون و کیفیت اسپرم مردان با روی کم کمک کند.

درمان تحرک اسپرم پایین

برخی از داروها وجود دارند که می توانند برای افزایش کیفیت اسپرم و کاهش اختلال حرکت اسپرم مورد استفاده قرار گیرند. با این وجود، این داروها تنها در موارد خفیف ناباروری مردان به دلیل اختلال اسپرم موثر هستند. در موارد آستنواسپرمی شدید، بازگرداندن باروری با هر یک از این گزینه های درمانی پیچیده است و تنها گزینه باقی مانده برای پدر شدن ، فناوری های کمک تولید مثلی (ART) خواهد بود.

برخی مکمل‌ها ممکن است به تقویت حرکت اسپرم کمک کنند. به عنوان مثال، یک منبع معتبر افزایش ۵۲ درصدی تحرک اسپرم را در آقایانی که روزانه حداقل ۲۰۰ میکروگرم سلنیوم به همراه ۴۰۰ واحد ویتامین E برای حداقل ۱۰۰ روز متوالی مصرف می‌کنند، گزارش کرده است. البته باید در نظر داشته باشید که قبل از مصرف این مکمل‌ها با پزشک خود مشورت کنید.

همچنین اگر علت کم تحرکی اسپرم یک مشکل پزشکی مانند سطح پایین هورمون یا واریکوسل باشد، ممکن است داروهایی مانند هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) یا گنادوتروپین کوریونی انسانی(HCG)، کمک کننده باشند. در بعضی موارد، پزشک ممکن است عمل جراحی را نیز توصیه کند.

آستنواسپرمی و ناباروری مردان

هدف نهایی سلولهای اسپرم باروری تخمک و ایجاد جنین است. برای انجام این کار، آنها باید از چندین موانع عبور کنند تا زمانی که بتوانند به لوله های فالوپ، جایی که تخمک منتظر است، برسند. برای مردانی که آستنواسپرمی هستند تلقیح داخل رحمی (IUI) توصیه نمی شود. در طول دستگاه تناسلی زنان، اسپرم ها با موانع متعددی روبرو هستند. فقط چابکترین و سریعترین اسپرم ها بر همه اسپرم های دیگر غلبه میکند و به هدف نهایی یعنی دیدار با سلول تخمک می رسند. هنگامی که اسپرم قادر به حرکت به جلو نیست، باردار شدن به طور طبیعی بسیار سخت می شود. در این موارد، لقاح آزمایشگاهی تنها گزینه باردار شدن است.

حداقل تحرک اسپرم برای IUI

تلقیح داخل رحمی (IUI) روشی برای کمک باروری است که در آن اسپرم شسته شده مستقیماً به داخل رحم زن تزریق می‌شود. حداقل تعداد کل اسپرم‌های متحرک (Total Motile Sperm Counts = TMSC) موردنیاز جهت IUI یک میلیون می‌باشد.

بااین‌حال، توصیه می‌شود این حداقل از 5 میلیون بیشتر باشد، زیرا بر اساس مشاهده‌شده، مواقعی که این مقدار بین 5-1 میلیون است، موفقیت IUI به‌طور قوه کاهش می‌یابد. میزان ایده آل TMSC 20 الی 30 میلیون می‌باشد.

روش‌های کمک باروری برای اسپرم با تحرک ضعیف

اسپرم با تحرک ضعیف می‌تواند شانس باروری را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. روش‌های کمک باروری می‌توانند به زوج‌هایی که با آستنوزواسپرمی روبرو هستند کمک کند تا باردار شوند.

انواع روش‌های کمک باروری برای اسپرم با تحرک پایین

خوشبختانه امروزه روش‌های مختلفی برای کمک به باروری در مردان با تحرک پایین اسپرم وجود دارد.

لقاح آزمایشگاهی (IVF): در این روش، تخمک‌های زن در آزمایشگاه با اسپرم مرد لقاح می‌شوند. سپس جنین‌های حاصل به رحم زن منتقل می‌شوند. IVF می‌تواند برای مردانی که دارای اسپرم‌های با تحرک پایین یا غیرطبیعی هستند، مفید باشد.

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI): در این روش، یک اسپرم به‌طور مستقیم به داخل سیتوپلاسم تخمک تزریق می‌شود.

میکرو تزریق اسپرم (IMSI): این روش مشابه ICSI است، اما از بزرگنمایی بیشتر برای انتخاب اسپرم سالم‌تر برای تزریق به تخمک استفاده می‌کند.

انتخاب اسپرم (PICSI): در این روش، اسپرم‌های سالم‌تر بر اساس ویژگی‌های خاص فیزیولوژیکی که در دیش های حاوی هیالورونیک اسید هستند انتخاب می‌شوند. PICSI می‌تواند شانس باروری را در مردانی که دارای اسپرم‌های ضعیف هستند، افزایش دهد.

موفقیت روش‌های کمک باروری و انتخاب روش مناسب:

میزان موفقیت و انتخاب روش مناسب کمک باروری به عوامل مختلفی ازجمله سن زن، سلامت باروری او و شدت مشکل اسپرم مرد بستگی دارد. متخصص زنان می‌تواند به شما در انتخاب بهترین روش کمک کند.

تحرک اسپرم و آسیب DNA اسپرم

خوب است بدانید که آسیب DNA اسپرم در مردان نابارور شایع است. حدود 31 درصد از مردان با نقص حرکتی اسپرم دارای سطوح بالایی از تکه تکه شدن DNA اسپرم هستند.

تحرک اسپرم و سن

تحرک اسپرم از دوران بلوغ تا اواسط سی سالگی افزایش می یابد. تحقیقات نشان می‌دهد که از سن 36 سالگی به بعد، تحرک اسپرم از 40 درصد درجه A و B به 31 درصد در 50 سالگی کاهش می‌یابد.

تحرک اسپرم و سقط جنین

برخی زوج‌ها معتقدند که بارداری با اسپرم ضعیف و کم تحرک ممکن است به سقط‌جنین و حتی سقط‌های مکرر منجر شود. باید گفت کم تحرکی اسپرم‌ها اثر چندانی بر وقوع سقط ندارد و اگر زوجی با وجود اسپرم‌های کم‌حرکت دچار سقط‌جنین می‌شوند، احتمالاً علت آن نقص‌های دیگر اسپرم نظیر مورفولوژی اسپرم و کیفیت ژنتیکی آن است. باید افزود سقط مکرر به وضعیتی اشاره دارد که یک زن، سه مرتبه متوالی جنین خود را قبل از هفته ۲۰ بارداری از دست بدهد. رایج‌ترین دلیل این عارضه وجود آنتی بادی‌های ضد اسپرم در بدن زن و برخی ناهنجاری‌های ژنتیکی است و حتما نیاز به معاینه پزشکی و علت‌یابی دارد.

کلام پایانی

تحرک اسپرم فاکتور مهمی است که باید هنگام صحبت در مورد باروری مردان در نظر گرفت زیرا وجود اسپرم‌هایی که می‌توانند حرکت پیشرونده داشته باشند تا به تخمک برسند، برای لقاح بسیار مهم است. آزمایشاتی وجود دارد که پزشک می‌تواند برای ارزیابی حرکت اسپرم شما تجویز کند.

تحرک کل اسپرم بیش از 40 درصد و تحرک پیشرونده بیش از 32 درصد طبیعی در نظر گرفته می شود و هر چه این درصد بیشتر باشد، تعداد اسپرم‌های بیشتری وجود دارد که می‌توانند برای رسیدن به تخمک شنا کنند. تحرک کم اسپرم زمانی است که 40 درصد یا کمتر اسپرم بتواند به سمت جلو شنا کند تا به تخمک برسد.

اگر شما تحرک اسپرم پایینی دارید، پزشک شما می‌تواند به تشخیص علت اصلی و توصیه درمان مناسب کمک کند، اما چند تغییر سبک زندگی مانند ترک سیگار یا کاهش مصرف الکل می‌تواند به سلامت کلی اسپرم کمک کند.

سوالات متداول

تحرک اسپرم چقدر باید باشد؟

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، حرکت طبیعی کل اسپرم 40 تا 81 درصد است.

چگونه می توان حرکت اسپرم را بهبود بخشید؟

یک سبک زندگی سالم می تواند به سلامت کلی اسپرم کمک کند، بنابراین، برای مثال، سیگار را ترک کنید و مصرف الکل خود را کاهش دهید، اما اگر تحرک اسپرم پایینی دارید، با پزشک صحبت کنید، زیرا درمانی که او توصیه می کند بسیار شخصی سازی شده خواهد بود.

آیا تحرک 70 درصد اسپرم خوب است؟

بله، تحرک اسپرم بالاتر از 40٪ (به این معنی که 40٪ از اسپرم مرد متحرک است) طبیعی در نظر گرفته می شود.

آیا بارداری بدون اسپرم متحرک می تواند اتفاق بیفتد؟

خیر، برای اینکه اسپرم بتواند به تخمک برسد و آن را بارور کند، به اسپرم متحرک نیاز است. البته در تکنیک ICSI می توان از اسپرم های غیرمتحرک نیز استفاده کرد.

بارداری با تحرک کم اسپرم چگونه ممکن است اتفاق بیفتد؟

تحرک کم اسپرم به این معنا نیست که یک مرد اسپرم متحرک ندارد، به عنوان مثال تحرک 30 درصد اسپرم به این معنی است که 30 درصد اسپرم متحرک است و فقط یک اسپرم برای بارور کردن تخمک لازم است. با گفتن آن، ممکن است باردار شدن با تحرک کمتر اسپرم سخت‌تر باشد، زیرا احتمال آن کاهش می‌یابد، اما غیرممکن نیست.

آیا تحرک اسپرم در خانه قابل بررسی است؟

بله، کیت های آزمایش اسپرم در خانه مانند اسپو در دسترس هستند و می‌توان از طریق آن‌ها به راحتی در خانه تعداد و تحرک اسپرم را بررسی نمود.