فهرست
پیشگیری از بارداری و یا به عبارت دیگر کنترل باروری، شامل روش‌ها و وسیله‌هایی است که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌گردند. پیشگیری از بارداری از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفاده قرار گرفته اما روش‌های مؤثر و ایمن کنترل تولد، تنها در قرن بیستم در دسترس همگان قرار گرفت. افراد با روش ها مختلف مثل قرص ضد بارداری می توانند زمان بچه دار شدن را انتخاب کنند. ابزار و روش های مختلفی برای زنان و مردان وجود دارد که به پیشگیری از بارداری کمک می کند.
برنامه‌ریزی برای کنترل باروری موضوعی است که با نام تنظیم خانواده هم شناخته می‌شود. برخی فرهنگ‌ها، دسترسی به شیوه‌های کنترل زایمان و بارداری را محدود و گاهی ممنوع می‌نمایند چرا که معتقدند از دیدگاه اخلاقی، مذهبی یا سیاسی نامطلوب است.
پیشگیری از بارداری و یا به عبارت دیگر کنترل باروری، شامل روش‌ها و وسیله‌هایی است که برای جلوگیری از بارداری استفاده می‌گردند. پیشگیری از بارداری از زمان‌های بسیار قدیم مورد استفاده قرار گرفته اما روش‌های مؤثر و ایمن کنترل تولد، تنها در قرن بیستم در دسترس همگان قرار گرفت. افراد با این روش ها می توانند زمان بچه دار شدن را انتخاب کنند. ابزار و روش های مختلفی برای زنان و مردان وجود دارد که به پیشگیری از بارداری کمک می کند.
برنامه‌ریزی برای کنترل باروری موضوعی است که با نام تنظیم خانواده هم شناخته می‌شود. برخی فرهنگ‌ها، دسترسی به شیوه‌های کنترل زایمان و بارداری را محدود و گاهی ممنوع می‌نمایند چرا که معتقدند از دیدگاه اخلاقی، مذهبی یا سیاسی نامطلوب است.
جدیدترین روش‌های پیشگیری از بارداری در مردان
با توجه به پیشرفت‌های علمی، روش‌های جدیدی برای پیشگیری از بارداری در مردان معرفی شده‌اند که جایگزین روش‌های قدیمی مانند کاندوم یا وازکتومی شده‌اند. یکی از این روش‌ها قرص‌های ضد بارداری مردانه است. این قرص‌ها از طریق کاهش یا تنظیم سطح تستوسترون و هورمون‌های دیگر به طور موقت تولید اسپرم را کاهش می‌دهند. مطالعات نشان می‌دهند که این قرص‌ها پس از مصرف منظم می‌توانند اثر قابل توجهی در کاهش باروری مردان داشته باشند. علاوه بر قرص‌ها، ژل‌های هورمونی نیز به عنوان راه‌حل دیگری برای مردان در نظر گرفته شده‌اند. این ژل‌ها به صورت موضعی مصرف می‌شوند و از طریق پوست جذب شده و باعث کاهش تولید اسپرم می‌شوند. این روش‌ها هنوز در مراحل آزمایشی قرار دارند اما نویدبخش آینده‌ای با گزینه‌های بیشتر برای مردان هستند.
قرص ضد بارداری برای مردان و تأثیر آن
قرص ضد بارداری مردانه یکی از روش‌های جدید پیشگیری است که با هدف کنترل تولید اسپرم در بدن مردان طراحی شده است. این قرص‌ها از طریق کاهش سطح هورمون‌های جنسی، به خصوص تستوسترون، موجب کاهش تعداد اسپرم‌ها می‌شوند. آزمایش‌های انجام‌شده نشان داده‌اند که این قرص‌ها، اگر به‌طور مداوم مصرف شوند، می‌توانند به طور موقت مانع از بارداری شوند. با این حال، عوارض مصرف قرص ضد بارداری برای مردان نیز موضوعی قابل‌توجه است؛ برخی از این عوارض شامل نوسانات خلقی، کاهش میل جنسی، افزایش وزن، و در مواردی ریزش مو یا آکنه هستند. این عوارض به دلیل تغییرات هورمونی در بدن ایجاد می‌شوند و ممکن است در برخی افراد بیشتر دیده شوند. استفادهٔ بلندمدت از این قرص‌ها همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد، اما با بهبود و کنترل عوارض، این روش می‌تواند جایگزین مناسبی برای روش‌های فعلی شود.
جلوگیری از بارداری در مردان
در مقایسه با طیف وسیعی از گزینه های موجود برای زنان برای کنترل چرخه قاعدگی، در حال حاضر چند روش پیشگیری از بارداری در دسترس مردان می باشد. این روش ها شامل:
- کاندوم : نوعی وسیله پیشگیری از بارداری است که مانع رسیدن اسپرم به تخمک و لقاح آن ها می شود.
- وازکتومی : یک روش جراحی جزئی و معمولا دائمی است که مانع از رسیدن اسپرم به منی انزال شده از آلت تناسلی می شود.
- اسپرم کش ها: اسپرم کش ها حاوی موادی هستند که در مواجهه با اسپرم آنها را می کشند. اسپرم کش ها اصولا به صورت ژل یا فوم در دسترس هستند. با استفاده همزمان از اسپرم کش ها و کاندوم می توان اثربخشی آنها را افزایش داد.
معایب وسایل پیشگیری از بارداری چیست؟
اما این روش های جلوگیری از بارداری در مردان دارای معایبی هستند از جمله،
- کاندوم ها یکبار مصرف هستند.
- وازکتومی به راحتی قابل برگشت نیست.
- اسپرم کش ها با استفاده معمول تا 21% به شکست می خورند.
بنابراین محققان در حال کار بر روی ساخت یک داروی ضد بارداری مردانه موثر، طولانی مدت و برگشت پذیر (شبیه به قرص های ضد بارداری برای زنان) می باشند.
داروهای هورمونی ضد بارداری در مردان
محققان در حال بررسی روش های جلوگیری از بارداری مشابه زنان (از جمله قرص های ضد بارداری یا تزریق) برای مردان هستند. از آنجایی که مردان چرخه قاعدگی ماهانه ندارند، برای تحقق این امر باید هورمون ها سرکوب یا تعداد اسپرم ها کاهش داده شوند. چندین آزمایش بالینی در سال 2019 استفاده از قرص ضد بارداری مردانه را از نظر ایمنی و تحمل بررسی کرد.
بر اساس این آزمایشات هورمون هایی مانند تستوسترون که باعث قدرت باروری می شوند، با مصرف این قرص ها کاهش خواهند یافت. معایب این قرص ها این بود که برخی از مردان با مصرف این قرص ها دچار اختلالات نعوظ شده اما میل جنسی آنها کاهش نیافت.
اکثر ترکیباتی که در حال حاضر تحت آزمایشات بالینی قرار دارند، هورمون جنسی مردانه تستوسترون را هدف قرار می دهند که می تواند منجر به عوارض جانبی مانند افزایش وزن، افسردگی و افزایش سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (معروف به LDL) شود.
همچنین بخوانید: ناباروری مردان
داروهای غیر هورمونی ضد بارداری در مردان
رقابت در زمینه تولید قرص ضد بارداری برای مردان بسیار بالاست و به تازگی گروهی از پژوهشگران قرصی را تولید کردند که 99 درصد از باروری مردان جلوگیری کرده و عارضه خاصی هم ندارد. نکته جالب برای این قرص ها این است که برگشت پذیر نیز می باشند یعنی با قطع مصرف این قرص ها بعد از 6 هفته باروری مردان به حالت قبل بر می گردد. هدف از از این پژوهش ها این است که محققان بدنبال یک داروی ضد بارداری مردانه غیر هورمونی برای جلوگیری از عوارض جانبی ایجاد شده توسط داروهای هورمونی هستند.
در این آزمایش، برای تولید یک داروی غیر هورمونی، محققان پروتئینی به نام گیرنده اسید رتینوئیک (RAR) آلفا را مورد هدف قرار دادند. ویتامین A در داخل بدن به اشکال مختلف از جمله رتینوئیک اسید تبدیل می شود که نقش مهمی در رشد سلولی، تشکیل اسپرم و رشد جنین ایفا می کند. رتینوئیک اسید برای انجام این عملکردها نیاز به تعامل با RAR-alpha دارد.
دانشمندان ترکیبی را ایجاد کردند که عملکرد RAR-alpha را مسدود می کند. آنها بهترین ساختار مولکولی را با کمک یک مدل کامپیوتری شناسایی کردند. این دارو بدون هیچ گونه عارضه جانبی می تواند تعداد اسپرم‌ها را به‌طور چشمگیری کاهش دهد و 99 درصد در پیشگیری از بارداری مؤثر باشد.
به بیان ساده، قرص های ضد بارداری مردانه جدید، با جلوگیری از تولید اسپرم در بدن مردان، موجب عقیم شدن موقتی در مردان می شوند. در حالیکه تاثیر منفی بر قسمت های دیگر بدن مردان ندارند. حدودا 6 هفته پس از قطع مصرف دارو نیز مردان از حالت عقیم خارج می شوند و مجددا بدنشان توانایی تولید اسپرم را خواهند داشت.
آزمایشات بالینی و انسانی این قرص ها به اتمام رسیده است و اگر همه چیز به خوبی پیش برود سال 2022 این قرص ها وارد بازار خواهند شد.
روش‌های دائمی و غیر دائمی پیشگیری
مردان بسته به نیاز و وضعیت زندگی‌شان می‌توانند از روش‌های مختلف دائمی و غیردائمی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنند. از جمله روش‌های دائمی، وازکتومی یکی از رایج‌ترین روش‌ها است که در آن لوله‌های منی‌بر قطع می‌شوند. این روش نیاز به عمل جراحی دارد و به دلیل اثربخشی بالا و عوارض کم، انتخاب بسیاری از مردان است که قصد ندارند در آینده صاحب فرزند شوند. با این حال، بازگشت‌پذیری این روش محدود است و باید با دقت و پس از مشورت انجام شود. روش‌های غیردائمی شامل استفاده از کاندوم، اسپرم‌کش‌ها و داروهای ضد بارداری موقت مانند قرص‌ها و ژل‌ها می‌شود که به طور موقت از بارداری جلوگیری می‌کنند و پس از توقف مصرف، امکان باروری به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
داروهای اسپرم‌کش و کپسول‌های ضد بارداری مردانه
در کنار قرص‌های هورمونی، داروهای دیگری مانند قرص اسپرم‌کش مردانه نیز به عنوان راه‌حلی غیرهورمونی برای پیشگیری از بارداری معرفی شده‌اند. این قرص‌ها و اسپرم‌کش‌ها به صورت موقت اسپرم‌ها را غیرفعال می‌کنند و از ورود آنها به تخمک جلوگیری می‌کنند. از دیگر داروهای جدید، کپسول‌های ضد بارداری مردانه هستند که عملکردی مشابه اسپرم‌کش‌ها دارند و می‌توانند به عنوان یک روش مکمل برای کاندوم یا روش‌های دیگر استفاده شوند. این داروها اثرات جانبی کمتری نسبت به قرص‌های هورمونی دارند و به دلیل اثرگذاری سریع، گزینهٔ مناسبی برای مردانی هستند که به دنبال روش‌های بدون تغییرات هورمونی‌اند.
قرص جلوگیری مردانه و نام داروهای موجود
توسعهٔ داروهای ضد بارداری مردانه همچنان در حال انجام است و به زودی نام داروهای ضد بارداری مردانه نیز مشخص و وارد بازار خواهد شد. این داروها، مشابه داروهای ضد بارداری زنان، با کاهش تولید یا فعالیت اسپرم‌ها به عنوان یک روش مؤثر شناخته می‌شوند. برخی از این داروها به شکل قرص، ژل یا کپسول موجود خواهند بود و مصرف آنها بسیار ساده و بی‌خطر است. در حال حاضر، برخی آزمایشات بالینی روی قرص‌ها و ژل‌های ضد بارداری مردانه در حال انجام است که با موفقیت‌های اولیه همراه بوده و انتظار می‌رود تا چند سال آینده به بازار عرضه شوند.
جدول مقایسه‌ای روش‌های جلوگیری از بارداری
برای درک بهتر مزایا و معایب هر روش، یک جدول مقایسه‌ای از روش‌های جلوگیری از بارداری در مردان می‌تواند مفید باشد. این جدول می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- وازکتومی: اثربخشی بالای ۹۹ درصد، دائمی، بدون تأثیر بر میل جنسی.
- کاندوم: اثربخشی ۸۵ درصد، غیردائمی، محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی.
- قرص ضد بارداری مردانه: در حال بررسی، ممکن است باعث کاهش میل جنسی شود.
- اسپرم‌کش‌ها و کپسول‌ها: غیردائمی، اثر سریع، بدون تغییرات هورمونی.
این جدول به مردان کمک می‌کند تا بسته به نیاز و سبک زندگی‌شان، روش مناسب را انتخاب کنند.
تاثیرات پیشگیری مردانه بر سلامت جنسی و روانی
استفاده از روش‌های پیشگیری مردانه می‌تواند تأثیرات روانی و جنسی خاصی بر مردان داشته باشد. برخی مردان ممکن است به دلیل نگرانی از کاهش میل جنسی یا تغییرات هورمونی از مصرف قرص‌ها و داروهای پیشگیری هراس داشته باشند. با ارائهٔ اطلاعات علمی و روشن کردن حقایق در این زمینه، می‌توان به مردان کمک کرد تا با اطمینان بیشتری از روش‌های مختلف پیشگیری استفاده کنند و نگرانی‌های آنها را کاهش دهند.
مسئولیت‌پذیری مردان در پیشگیری از بارداری
مسئولیت‌پذیری مردان در پیشگیری از بارداری از اهمیت بالایی برخوردار است. با افزایش آگاهی و انتخاب روش‌های مناسب پیشگیری، مردان نیز می‌توانند در برنامه‌ریزی خانواده نقشی فعال ایفا کنند. تغییر نگرش‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند به افزایش استفاده از روش‌های پیشگیری مردانه کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهد که وقتی مردان به‌طور فعال در انتخاب و استفاده از روش‌های پیشگیری مشارکت می‌کنند، خانواده‌ها به نتایج بهتری در کنترل بارداری دست می‌یابند.
نویسنده: زهرا روستا/ دکتری جنین شناسی
